Aktivizm “toplumsal dönüşüme destek olmak ya da karşı çıkmak maksadıyla gösterilen çabaların tamamı” olarak tanımlanabilir. Aktivizm tanımından yola çıkarak dijital aktivizm de “dijital platformu kullanan her türlü aktivizm örneği” olarak tanımlanabilir. Yani kelime anlamı itibarıyla dijital aktivizm insanların dijital ortamda aktivist faaliyetlerde bulunmasını ifade eder. Twitter’da yapılan hashtag çalışmaları, siteler üzerinden yürütülen imza kampanyaları, atılan twitler, kısacası tüm içerikler… Bu içerikler ve dijital platformlar toplumun geleneksel iletişim ve etkileşim kalıplarını dönüştürmüştür.
Ünlüler, sıradan insanlar, siyasetçiler, farklı kültürden ve ülkelerden insanlar normal şartlar altında yan yana gelip etkileşime giremezken, sosyal platformlarda kolayca hepsi iletişim ve etkileşim içine girmişlerdir. Aynı platformlarda kolayca, kısa sürede milyonlarca insana ulaşabilmek mümkün hale gelmiştir. Bunu kullanarak ise toplumsal bir olay olur, insanlar sosyal medya mecraları üzerinden tepki gösterir, bir nevi vicdanlarını rahatlatırlar. Bu insanlar dijital aktivizme karşı iyimser tavır içinde olanlardır. Onlara göre dijital imkânlar sayesinde hızla örgütlenebilen bir toplum büyük etkiler yaratabilir. Örgütlü toplum ise geleneksel hiyerarşide yaşanan güç dağılımındaki adaletsizlikleri minimize edebilir ve otoriter yönetimlerin ortaya çıkmasını zorlaştırır. Dijital imkânların sağladığı hızlı örgütlenme becerisi iyimser yaklaşım sahipleri için bu açıdan pozitif görülmektedir.
Dijital aktivizmin insanlığı negatif etkileyeceğini iddia edenler de mevcuttur. Dijital aktivizme kötümser yaklaşanların çekincesi ise, teknolojinin ve medyanın kötücül yollarla kontrol altına alınması ve kötü niyetle kullanılma ihtimalidir. Teknoloji baskıcı yönetimler, hackerlar ya da terörist gruplarca ele geçirilip büyük kaoslara yol açabilecek bir yapıya sahiptir. İnsan hayatını kolaylaştırmadaki pozitif yönü bir yana kötü amaçlı kullanılması halinde teknoloji büyük kargaşa oluşturma potansiyeline de sahiptir. Kötümserler de tam olarak bu noktaya işaret etmektedirler.
Bu iki gruptan da farklı yaklaşım sergileyen bir de tutarlılar grubu vardır. Tutarlılar dijital aktivizme negatif ya da pozitif bir yaklaşım içinde değildir. Onlara göre mobilizasyon*, mesaj yayılması, organizasyon gibi çevrim dışı aktivizm taktikleri çevrimiçi imkânlar sayesinde daha hızlı yapılabilmektedir ama bu aktivizme yeni bir anlam yükleyecek kadar önemli bir etken değildir. (Svitanides 2011: 3-5)
Her yaklaşımın haklı olduğu noktalar vardır muhakkak ama şu ana kadar tutarlılar diye adlandırılan grubun iddiası daha gerçekçi durmaktadır. Dijital çağın getirileri, aktivizmin geleneksel yapısında mevcut olan haberleşme ağı, mesaj yayılması, örgütlenme, propaganda gibi unsurların hızını artırmış ve daha etkili yapılmasını sağlamıştır. Bu durum, kamuoyu oluşmasında avantajlıdır. Fakat gösterilen tepkinin diğer tarafı olan sokak hareketlerini baltalar ve tepkinin kalıcılığını sağlamak için kullanılan bu yolu kapatır. Çünkü sosyal medya üzerinden oluşturulan gündem sunidir; her an sönme ihtimali yüksektir. Fakat sokak hareketleri matbu basında yer tutması, diğer insanları da harekete teşvik etmesi bakımından gerçektir ve daha etkilidir.
*Mobilizasyon: Harekete gelme veya getirme
Kaynakça
KIRIK, Ali Murat, ÖZCAN, Ali. Bir Dijital Aktivizm Örneği: Akıllı Ağ Çeteleri (Smart Mobs).
DEMİRKAN, Pınar. Hack Kültürü ve Hacktivizm: Yeni bir Siyaset Biçimi. (Der. Ali Rıza Keleş) Alternatif Bilişim. 2013.
Dr. Öğ. Üyesi Gökhan TURHAN ve Prof. Dr. Murat OKCU, Siyasette Dijital Yerliler ve Göçmenler, Ankara, Gece Kitaplığı, 2018.
